Në këde wɛl ke COVID-19
Raan ëbɛ̈n tɔ̈u në Australia nɔŋ run kaa aged 5 ku lɔ nhial, ku mïth kɔ̈k nɔŋ pɛ̈i kaa 6 agut cï run kaa 4, aa ye keek gam bïkë naŋ wɛ̈ɛ̈l de COVID-19.
Yök panakïm ku loi aruŋ de köl/dɔm köl
Wɛl ke COVID-19 aye abac tënë raan abɛ̈n në Australia. Yekënë anɔŋic kɔc cïn kan de Medicare, kɔc ë ke nɛ̈m bɔ̈ aɣeer, mïth ke thukuul ke bɛ̈i peei, kɔc cï kök bïkë bï luui ku kɔc kɔɔr ɣän ke rëër. Ba rɔt cɔk wum abï yïïn kuɔɔny ba rɔt gël, paandu ku akutnhom duɔ̈ɔ̈n de kɔc rɛ̈ɛ̈rë tök në COVID-19.
Akuma de Australia akëc wum cɔk ye löŋ ku yïn lë ba lɔc ba rɔt cɔk wum bë COVID-19
Walayaa kɔ̈k ku ɣän tɔ̈u ë thiɛ̈c de käke pial thïn aalë bïkë wum cɔk ye löŋ në kä kɔ̈k lë bïkë röt looi. Ke nyoothë, loi-loi kɔ̈k ku kä ye keek looi në akutnhom dɛ̈t de kɔc rɛ̈ɛ̈rë tök yic.
Wɛl ye wuɔ̈m aapieth
Wum de COVID-19 apieth ku kee kɔc kony bïkë pïïr. Në Australia, Therapeutic Goods Administration (TGA) aŋot ke biöök piath de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19 ku kä ye keek gäm kɔc.
Piɔ̈ɔ̈cë kä juëc tënë ayi wɛ̈ɛ̈l ye wuɔ̈m tɔ̈u në Australia:
Wɛl ke COVID-19 aye guɔ̈pdu piɔ̈ɔ̈c bï kɔ̈m yaa gël naa ca thiääk wenë yeen.
Naa nɔŋ gɛɛr de thualat bake thiëëc wɛ̈lɛ̈/ka diɛɛrë të cïnë yï wum, cɔl dïktor duun de panakïm wumë yïïn thïn.
Piɔ̈ɔ̈cë kä juëc në këde biäk de yeeŋö ba thɔ̈ɔ̈ŋ ke bï rɔt looi naa cï yïïn wum.
Yeeŋa lë bï wum
Raan abɛ̈n nɔŋ run kaa 5 ku lɔ nhial akɔɔr bï wum në COVID-19.
Ba wɛ̈ɛ̈l de COVID-19 ee yïïn gël ba cïï tuaany arëët wɛ̈lɛ̈/ka ba cïï thou në COVID-19.
Ba rɔt cɔk wum ee kɔc thiääk kenë yïïn gël ëya dɛ̈t ke cot tek de kɔ̈m piny.
Bï yï gam mɛn lui wum duun de COVID-19, ke yïn dhil naŋ door cï ke gam tënë runku ku kä kɔɔr pialdu keek.
Mïth kɔ̈k nɔŋ pɛ̈i kaa 6 agut cï run kaa 4 nɔŋ tuaany dït kɔ̈ɔ̈cë kë ye gupken tiit (tuaanydït de niööp de guɔ̈p), wɛ̈lɛ̈/ka kaa nɔŋ ɣän niɔp, ku jal yaa tuɛny-tuɛɛny juëc wääc yiic ëya dɛ̈t ye tuaany de COVID-19 juakic aabï keek gam bïkë naŋ wɛ̈ɛ̈l de COVID-19.
Döm/ruŋ de kööl acï liepthok tënë akutnhom de run kënë në Vaccine Clinic Finder yic. Yee dac neem, cï mɛn bïnë döm/ruŋ de kööl ŋot ke lɔ tueŋ bï mat thïn në kɔc/akutmhïïm ye wal bɛ̈ï.
Mïth nɔŋ pɛ̈i kaa 6 agut cï run kaa 4 aalë bïkë:
- door tueeŋ de 1 ku 2 de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19
- door tueeŋ de 3 naa nɔŋkë tuaany dït de duɔ̈t de rim.
Mïth nɔŋ run kaa 5 agut cï run kaa 11 aalë bïkë:
- door tueeŋ de 1 ku 2 de Wɛ̈ɛ̈l de COVID-19
- door tueeŋ de 3 naa nɔŋkë tuaany dït de duɔ̈t de rim.
Mïth nɔŋ run kaa 12 agut cï run kaa 15 aalë bïkë:
- door tueeŋ de 1 ku 2 de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19 yök
- door tueeŋ de 3 naa nɔŋkë tuaanydït de niööp de guɔ̈p.
- door bï guɔ̈p cɔk ril de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19 naa:
- nɔŋkë tuaanydït de niööp de guɔ̈p
- nɔŋkë ɣän niɔp thiekiic wɛ̈lɛ̈/ka kä kɔɔrkë keek ke pial
- nɔŋkë kä rac arëët, kä wääc yiic, wɛ̈lɛ̈/ka tuɛny-tuɛɛny juëc ye tuaany de COVID-19 juakic.
Jam wenë dïktordu naa kuc yeen mɛn bï mɛnhdu door ye guɔ̈p cɔk ril yök.
Raan ëbɛ̈n nɔŋ run kaa 16 ku lɔ nhial aalë bïkë:
- door tueeŋ de 1 ku 2 de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19 yök
- door tueeŋ de 3 naa nɔŋkë tuaanydït de niööp de guɔ̈p
- door bï guɔ̈p cɔk ril de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19.
Door de ŋuan
Door dɛ̈t mɛtë mïn, wɛ̈lɛ̈/ka door de ŋuan, de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19 aye gam tënë kɔc tɔ̈u të rɛɛc bï keek tuaany arëët, aye gaam në pɛ̈i kaa 3 të cïnë door tueeŋ ye guɔ̈p cɔk ril tëëk/lɔ.
Yekënë abï yaa door de dhiëc tënë kɔc nɔŋ tuaany dït de niööp de guɔ̈p, nɔŋ tuɛny-tuɛɛny kɔɔr dɔ̈c/yilac wɛ̈lɛ̈/ka ɣän niɔp.
Yïn kɔɔr ba door de ŋuan yök naa:
- nɔŋ run kaa 50 wɛ̈lɛ̈/ka lɔ nhial
- yee raan rɛ̈ɛ̈r tëde muɔ̈ɔ̈k de kɔcdït wɛ̈lɛ̈/ka ɣänke muɔ̈ɔ̈k de kɔc nɔŋ ɣän niɔp
- nɔŋkë tuaanydït de niööp de guɔ̈p (yekënë abï yaa door de dhiëc)
- Aboriginal wɛ̈lɛ̈/ka Torres Strait Islander ku nɔŋ run kaa 50 wɛ̈lɛ̈/ka lɔ nhial
- yee run kaa 16 wɛ̈lɛ̈/ka lɔ nhila ku tuɛny-tuɛɛny juëc ye tuaany de COVID-19 juakic
- yee run kaa 16 wɛ̈lɛ̈/ka lɔ nhila kenë ɣän niɔp wɛ̈lɛ̈/ka kä kɔɔrkë keek ke pial.
kɔc nɔŋ run kaa 30 agut cï 49 aalë bïkë door de ŋuan yök naa cïkë lɔc.
Jam wenë dïktordu naa kuc yeen mɛn ba naŋ door de ŋuan ye guɔ̈p cɔk ril.
Naa cï tuaany de COVID-19 yök tënë yïïn aye gam naadɛ̈ ke yïn bï tïït në pɛ̈i kaa 3 të cïnë tuaany de COVID-19 tëëk/lɔ ke yïn ŋot ke yï këc door dɛ̈t duɔ̈ɔ̈n de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19 goa yök.
Kɔc cï tuaany në COVID-19 të cïnë ke wum në door deen ye guɔ̈p cɔk ril aalë bïkë tïït ëya dɛ̈t në pɛ̈i kaa 3 ë ke këc door de ŋuan goa yök.
Athiekic ba rëër ke yïn nyic wɛl kuun ke yee mɛnë ke COVID-19. Kɔc wääc aalë bïkë wɛl wääc ke COVID-19 kɔɔr në thɛɛr wääc yiic. Jam wenë raan/akut duɔ̈ɔ̈n ye käke pial bɛ̈i bï yök/nyic yeeŋö yen kɔɔr ku paandu bäkë rëër ke nyic kä loi röt në mɛnë.
Mïth
Wɛl ke COVID-19 aapieth tënë mïth.
Wum de mïth alë bï keek kuɔɔny bïkë kɔ̈m gël cïkë bï tɛk piny tënë mïth akäcken kɔ̈k, kuarken/kak ken, ku akutnhom de kɔc rɛ̈ɛ̈r në tök abɛ̈n.
Piɔ̈ɔ̈cë kä juëc në biäk de wɛl ke COVID-19 ke mïth ku kɔc tɔ̈u në dïtic.
Diäär liac wɛ̈lɛ̈/ka diäär thuëët mïth
Wɛl ke COVID-19 aa pieth tënë diäär liac, diäär thuëët mïth, wɛ̈lɛ̈/ka diäär kɔɔr bïkë liac. Yïn lë ba wäl yök në gɛɛr de thaar liɛɛc yïn.
Piɔ̈ɔ̈cë kä juëc në këde liɛ̈c, thuëët de mïth, ku wɛl ke COVID-19.
Kɔc nɔŋ ɣän niɔp
Kɔc nɔŋ ɣän niɔp aye tɔ̈u të rɛɛc bï keek tuaany arëët në COVID-19 ku kaa kɔɔr bïke wum.
Naa kɔɔr kony gäkic wɛ̈lɛ̈/ka kuɔɔcy gäkic, ke yïn lë ba Telepun de Disability Gateway Helpline cɔɔl në 1800 643 787. Aalë bïkë köl dɔm/ruk tënë yïïn.
Naa kɔɔr raan de wɛ̈ɛ̈r de wël yiic, cɔl Käke Wɛ̈ɛ̈r de Thokic ku Wël yiic 131 450 ku thiëc keek bïkë Disability Gateway cɔɔl.
Kɔc tɔ̈u tuɛny-tuɛɛny kenë keek
Kɔc nɔŋ tuaany tɔ̈u wënthɛɛr aatɔ̈u të rɛɛc lë bï keek tuaany arëët në COVID-19 ku kaa kɔɔr bïke wum.
Jam wenë akutn/raan duun ye käke muɔ̈ɔ̈k de pial dac bɛ̈i në këde biäk de wɛ̈ɛ̈l pieth kenë tändu.
Yee të yïndï bïnë yï wum thïn
Yïn lë ba wɛ̈ɛ̈l de COVID-19:
- Ɣän ke wum ke akïïm ke Commonwealth
- ɣän kɔc ye käke wal kedhie looi
- Ɣän ke Pial Tɔ̈u Kɔc Rɛ̈ɛ̈rë Tök ke Aboriginal Keek Ke thin
- ɣän ke wum ke akïïm ke walaya ku bɛ̈ɛ̈i nɔŋ akɛɛth,
- ɣän ke wal lui thïn.
Kɔc ke ɣän ke wal lui në këde wum acïï lë bïkë wëu ke wäl thiëëc.
Ba tëde wum thiɔ̈k ke yïïn yök ku dɔm köl de wumdu, luɔ̈ɔ̈i ë Vaccine Clinic Finder. Naa kɔɔr telepun wɛ̈lɛ̈/ka wɛ̈ɛ̈r de thokic tëde wum ba kööl de wɛ̈ɛ̈l de wumdu dɔm/ruk, cɔl Këde Wɛ̈ɛ̈r de Thokic ku Wël yiic në 131 450.
Naa cïn kan de Medicare
Naa cïn kan de Medicare, ke yïn lë ba wum ye abac yök:
- Ɣän ke wum ke akïïm ke Commonwealth
- walaya wɛ̈lɛ̈/ka panakïïm ke wum
- ɣän ke wal lui thïn.
‘Looi yedi Eva’ – Yök de Wäl ke Kɔ̈c Yic
EVA, ee kë ye cɔ̈t dhuknhom bï kɔc yaa kuɔɔny bïkë wum de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19 ruk/dɔm EVA ee luui në thaa 7 am agut cï thaa 10 pm (AEST), nïn kaa 7 në wikic.
Naa ca wɛ̈t tuɔ̈c EVA ke yïn bï dhuŋ de nhom de wɛ̈t yök ke thïn yïïn në:
- rin
- thoŋ kɔɔr
- pɛɛi nïn ku thaa kɔɔr
- namba pieth bïnë yï caal ciëën.
Raan cï piööc lui tënë National Coronavirus Helpline abï yïïn cɔɔl në thaar cï dɔm bï yï kuɔɔny ba köl de wum duɔ̈ɔ̈n de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19 dɔm/ruk.
EVA ee wël ku jiɛ̈ɛ̈m gaam në këde wɛlke COVID-19 ku kee kony:
- bï wël ku jiɛ̈ɛ̈m bɛ̈i në këde wɛlke COVID-19
- bï yïïn kuɔɔny ba akïm yïn cɛɛth thïn yök
- bï yïïn kuɔɔny ba köl rɔ̈ŋ ke wäl yök
- bï yï mat wenë kuɔɔny de wɛ̈ɛ̈r de wël yiic ye abac.
Bï yï kuɔɔny acän ba döm/ruŋ de wum de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19 looi, SMS ‘Hey EVA’ tënë cɔɔl ciëën/dhuŋnhom de käke EVA në 0481 611 382. EVA ee luui jɔɔk në 7am agut cï 10pm (AEST), nïn kaa 7 në wikic.
Ke wɛ̈ɛ̈l duun de COVID-19 ŋoot
Naa kɛ̈cë kad looi, dɔm/ruk köl bï yïn bɛ̈n.
Yök panakïm ku loi aruŋ de köl/dɔm köl
Naa nɔŋ kan de Medicare, tïk käku mɛn luikë
- në akɔn duun de aliiric de Medicare në myGov yic
- tënë Express Plus Medicare app
- ke yïn cɔl Services Australia.
Yïn lë bï thiëëc ba wereŋ de gäm thiɔ̈ɔ̈ŋ ke köl ca dɔm/ruk ŋoot, wɛ̈lɛ̈/ka ke yïn loi wɛ̈t de wum tënë raan dɛ̈t.
Kuen wereŋ de gäm.
Kuen wël ku wereŋ de gäm de mïth nɔŋ run kaa 5 agut cï 11.
Të cïnë wum duɔ̈ɔ̈n de wɛ̈ɛ̈l de COVID-19 tëëk/lɔ
Yïn bï biɔ̈ɔ̈k agut cï digiik kaa 15 të cïnë wumdu lɔ/tëëk mɛn naa nɔŋ kë bï rɔt looi cïï guɔ̈pdu kɔɔr tënë wäl. Raan yenë gɛ̈m yï wäl acï piɔ̈ɔ̈c bï kä ye röt dac looi të cïnë raan wum yaa tïŋ apieth.
Kä rɛc ye röt dac looi tënë wɛl ke COVID-19 aye kuur ku ka ye dac jäl në köl 1 agut cï nïn kaa 2 Kä ye röt dac looi aa nɔŋiic:
- näŋ de kök të cïnë yith wuɔ̈m thïn
- dhäär/däŋ de guɔ̈p
- akuɛmnhom/aɣarnhom
- nɛ̈k de acuek de kökic
- atuɔ̈c/alɛ̈ɛ̈th ku näŋ de guɔ̈p.
Cït mɛn tɔ̈u yen tënë gɛɛr de wäl wɛ̈lɛ̈/ka wɛ̈ɛ̈l ye wuɔ̈m, alë bï naŋ kä rɛc cïï röt ye dac looi wɛ̈lɛ̈/ka kä rɛckuc keek. Naa yee tak ke yïn nɔŋ kä rɛc dït ye röt looi ke yïn cɔl raan/akut duɔ̈ɔ̈n de muɔ̈ɔ̈k de pial, wɛ̈lɛ̈/ka National Coronavirus Helpline.
Naa kɔɔr raan de wɛ̈ɛ̈r de wël yiic, cɔl National Coronavirus Helpline ku lɔc alöc de 8.
Kë ye wum nyuɔɔth
Yïn bï kë ye wum duɔ̈ɔ̈n de COVID-19 nyuɔɔth yök ke yïn lɔ tëde Wɛ̈t de Akölköl de Wumdu
Yïn lë ba Wɛ̈t de Akököl duun de Wum yök:
- Aliiric, ke yïn loi kë duun de myGov account ku yök akɔn duun de Medicare aliiric
- në Express Plus Medicare mobile app.
Naa cïn kan de Medicare, wɛ̈lɛ̈/ka cïï akɔɔn duun de myGov ye yök, yïn lë ba Wɛ̈t de Akököl duun de Wum yök ke yïn:
- thiëc raan duun ye wɛl ye wuɔ̈m bɛ̈i bï thura guɔ̈t bei tënë yïïn; wɛ̈lɛ̈/ka
- cɔl Australian Immunisation Register de telepun de thiɛ̈c në 1800 653 809 (8 am – 5 pm Köl de Tök agut cï Köl de Dhiëc AEST) ku thiëc keek bïkë yïïn tuɔ̈c wɛ̈t në meeldu yic. Alë bï nïn kaa 14 jɔt bï meel jal cop.
Naa kɔɔr wël juëc ba wereŋ duun ye wum de wɛl ke COVID-19 nyuɔɔth yök yedi, tïŋ Services Australia website.
Yee tëno/të yindï bï yïn lɔ thin në biäk de wël cï keek gam
Athiekic ba rëër ke yïn nyic wël ke COVID-19 ku ajuɛɛr de wum de COVID-19 në ɣän nyicke apieth ku ɣän cïke lueel bïnë ke yök thïn.
Juɔɔpat ke thualat ye keek dac thiëëc në wɛl ke COVID-19 aatɔ̈u në thook kaa 63.
Wël cïke mat yiic ye ke cɔl information pack tɔ̈u ë käke thoŋdu ke thïn në biäk de wɛl ke COVID-19 atɔ̈u.
Kuen wël në këde biäk de COVID-19 në thoŋdu.
