ဆဲးဒီသဒၢသးတက့ၢ်
COVID-19 အကသံၣ်ဒီသဒၢတဖၣ်ကဟ့ၣ်နၤဒီးတၢ်မၤအါထီၣ်တၢ်ဒီသဒၢတခါလၢအထီဒါ တၢ်ဆူးတၢ်ဆါလၢအနးလၢအကဲထီၣ်အသးခီဖျိ COVID-19 န့ၣ်လီၤ. ပလူၤပိာ်မၤထွဲ၀ဲဒၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီးအီးစတြ့လယါတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လီၤဆီအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတၢ်အကရူၢ် (Australian Technical Advisory Group, ATAGI) ပှၤလၢအမၤ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ဟ့ၣ်ဖးဘၣ်ထွဲဒီးမ့ၢ်မတၤကြၢးဆဲးဒီသဒၢအသးလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
အိၣ်ဆိးချုးခံလိာ်နသးဒီးနတၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢ ကဟ့ၣ်နၤဒီးတၢ်ဒီသဒၢအဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.
မၤန့ၢ်တၢ်ဆဲးကသံၣ်ဒီသဒၢအတၢ်သ့ၣ်နံၤဖးသီတခါတက့ၢ်
ဖျီၣ်နီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ်တဘ့ၣ်ဖဲမ့ၢ်လိၣ်ဘၣ်အခါတက့ၢ်
တၢ်ဖျီၣ်နီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ်တဘ့ၣ်မၤစၢၤဒီသဒၢနၤဒီးပှၤလၢနကပိၤကပၤတဖၣ်သ့လီၤ.
နီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ်တဖၣ်ပာ်ကတီၢ်ဘဲရၢး(စ)အဃၢ်လၢအရၤလီၤအသးခီဖျိကလံၤကျါန့ၣ်သ့လီၤ. တၢ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်၀ဲနတၢ်အိၣ်သးစှၤ၀ဲဒၣ်လၢတၢ်ကဒိးန့ၢ်မ့တမ့ၢ်ရၤလီၤဘၣ်တၢ်ဆါအဃၢ်န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်စဲၣ်တဖၣ်ဒီးဟီၣ်က၀ီၤဒိၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဘျၢလၢအတဒ်သိးလိာ်အသးဘၣ်ထွဲမ့ၢ်မ့ၢ်နကြၢးဖျီၣ်နီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ်တဘ့ၣ်လၢအခါမတၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. သမံသမိးဘၣ်နလီၢ်က၀ီၤ တၢ်အိၣ်ဆူၣ် အိၣ်ချ့အ၀ဲၤကျိၤအပှာ်ယဲၤသန့ လၢတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢခံကတၢၢ်အဂီၢ်တက့ၢ်.
တၢ်ဖျီၣ်နီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ်တဘ့ၣ်ကဲတၢ်လၢအဂ့ၤဖဲ-
- အိၣ်လၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်အပူၤကမျၢၢ်အလီၢ်အကျဲလၢအပာ်ဃုာ်ကမျၢၢ်အတၢ်တီထီၣ်ဆှၢလီၤ,ကသံၣ်ဒၢးတဖၣ်ဒီးတၢ်ဆါဟံၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ
- နမၤနီၢ်ခိအတၢ်အိၣ်စီၤစုၤယံၤဒီးပှၤအဂၤတဖၣ်မ့ၢ်တသ့အခါ
- နမၤကွၢ်နသးအိၣ်ဒီးတၢ်ဆါအဃၢ်မ့တမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လၢနအိၣ်ဒီး COVID-19, ဒီးအိၣ်ဘၣ် လၢပှၤအဂၤတဖၣ်အကပိၤကပၤန့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ကသူနီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ်တဘ့ၣ်မူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ်အဂီၢ်နကြၢး-
- သ့ကဆှီမ့တမ့ၢ်မၤသံကွံာ်တၢ်ကဃူးအဃၢ်လၢနစုတဖၣ်အလိၤတချုးဖျီၣ်ထီၣ်မ့တမ့ၢ်ထုးကွံာ်အီၤအခါတက့ၢ်
- မၤလီၤတံၢ်အကျၢၢ်ဘၢနနါစ့ၤဒီးကိာ်ပူၤဒီးဘၣ်လိာ်အသးဒီးဘၢ၀ဲဒၣ်နခၣ်တက့ၢ်
- ဟးဆှဲးတၢ်ထိးဘၣ်နနီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ်လၢအမဲာ်ညါတကပၤဖဲဖျီၣ်မ့တမ့ၢ်သုးကွံာ်အီၤအခါတက့ၢ်
- ဖျီၣ်ဃာ်အီၤလၢအလီၢ်-တဘၣ်ထိၣ်လီၤကစဲၤအီၤလၢနကိာ်ဘိမ့တမ့ၢ်လၢနနါစ့ၤအဖီလာ် တကပၤန့ၣ်တဂ့ၤ
- တဘျီစုာ်စုာ်သူဘၣ်နီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ်လၢတၢ်သူအီၤထဲတဘျီအဂီၢ်တက့ၢ်
- သ့ကဆှီဒီးမၤဃ့ထီကွံာ်နီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ်လၢတၢ်သူကဒါက့ၤအီၤသ့တဖၣ်ဖဲသူအီၤ၀ံၤအလီၢ်ခံဒီးပာ်ဃာ်အီၤလၢတၢ်လီၢ်လၢအဃ့ထီဒီးကဆှီတခါအပူၤတက့ၢ်.