Në biäk de COVID Bääric
Wɛ̈t ye cɔl 'COVID bääric' aye luɔ̈ɔ̈i bïke lueel kedhie:
- kä ye tuaany de COVID-19 nyuɔɔth lɔtueŋ – kä ye tuaany de COVID-19 nyuɔɔth cie dac jäl agut bï wiik kaa 4 waan nhïïm
- tuaany de COVID-19 ŋot ke lɔ tueŋ/kä juëc ye yeen nyuɔth ye bɛ̈n në tök – kä ye tuaany de COVID-19 nyuɔɔth të cïnë wiik kaa 12 tëëk këcë keek lueel në thɛ̈m dɛ̈t ë cï looi.
COVID Bääric ee rɔt looi ke wääc tënë kɔc ku kä ye tuaany nyuɔɔth aalë bïkë yiic wuɔ̈c jɔɔk në kä kor agut cï kä dït arëët.
Kä ye tuaany de COVID Bääric nyuɔɔth
Kä nyic keek ye tuaany de COVID bääric nyuɔɔth ee:
- dhäär de guɔ̈p (ba guɔ̈p dak)
- bï wëëi yic riɛl
- ba cïï ye tak ku luɔ̈ɔ̈i ë apieth ('ba nhom kɔ̈ɔ̈c').
Kä kɔ̈k ye tuaany nyuɔɔth aa nɔŋiic:
- ba piɔ̈u gut arëët, ba piɔ̈u/pɛɛm näk wɛ̈lɛ̈/ka ba yök ke cï dhäär/dak
- Ɣɔɔl
- ba cïn kë yee yök në yïthok wɛ̈lɛ̈/ka cïn kë yee ŋöör
- bï yomthook ku kökic yaa näk
- ba yï guɔ̈p yaa yök cït ke cï thɔ̈ɔ̈r ku cït ke tuinyë
- ba cïï ye nin (tuaany de nïn)
- ba rɔt waar (bï diɛɛr ye yic juak, riɔ̈ɔ̈cdït wɛ̈lɛ̈/ka ba tɔ̈u në dhiɛ̈n de piɔ̈u yic)
- Ba yï guɔ̈p cïï yök/Bï yï wïïc nhom
- akuɛmnhom/aɣarnhom
- atuɔ̈c/lɛ̈ɛ̈th akoor
- bï yï tuäl guɔ̈p, bï nhiɛ̈m jäl në yï nhom
- kɔ̈ɔ̈r de piɔ̈u, yäc, käny de yic, ba cie ye cam.
Tënë mïth, kä ye tuaany nyuɔɔth aa nɔŋiic:
- kä ye tände nyuɔɔth
- dhäär de guɔ̈p
- acie nin.
Kä rɛc ye keek yök tënë COVID bääric
COVID bääric ee rɔt dac looi tënë kɔc WHO:
- këcë keek wum
- cï tuaany arëët në COVID-19, nɔŋiic kɔc WHO cïke tääc wɛ̈lɛ̈/ka kɔɔrkë tïït de nyin dït arëët
- cï naŋ tuɛny-tuɛɛny tɔ̈u kenë keek wɛ̈lɛ̈/ka tuaany ë tɔ̈u ke COVID-19 ŋoot, cït mɛn de tuaany de piɔ̈ɔ̈r de rim, tuaany de gɔ̈yɔ̈ɔ̈k cie jäl, tuaany de thukar, ku tuaany de dït de guɔ̈p.
Ba rɔt cɔk lui ë dɔ̈c/yïlany de COVID Bääric
Naa ca diɛɛr në kä ye tuaany nyuɔɔth lɔtueŋ të cï yïn tuaany në COVID-19, ke yïn kɔɔr ba dïktordu cɔɔl bï yïlany bɛn bɛɛr caathic.
Acïn thëm COVID bääric tɔ̈u. Dïktordu abï kä ye tuaany nyuɔɔth thiëëc ku kë riäkë në pïïrdu yic. Aalë bïkë thëm-thëëm kɔ̈k lueel bïkë kë yenë cɔk kee kä kuun ye tuaany nyuɔɔth bɔ̈ tïŋ ku bï kä kɔ̈k tɔ̈u thïn këcë keek yök nyaai thïn.
Acïn dɔ̈c/yïlany tök tɔ̈u wɛ̈lɛ̈/ka wɛl tök tɔ̈u bïnë COVID bääric dɔɔc. Dïktordu abï jam kenë yïïn në biäk de tïït de nyin ku kuɔɔny lë ba kɔɔr. Aalë bïkë jiɛ̈ɛ̈m bɛ̈i tënë yïïn në bïäk de:
- biöök ku ba kä kuun ye tuaany nyuɔɔth mac baai, cït mɛn de ba wereŋ de kä ye tuaany nyuɔɔth yaa luɔ̈ɔ̈i arëëtic
- kä ye tuaany nyuɔɔth lë bïkë tïït de nyin de wal kɔɔr (cït mɛn de kä ye tuaany nyuɔɔth ye jöt wɛ̈lɛ̈/ka lɔ ë ke juak röt) ku yee të yïndi yen lë bï yïn tïït de nyin yök naa cï kee kä ye tuaany nyuɔɔth käkë bɛ̈n tënë yïïn
- Yeeŋö ba ŋɔ̈ɔ̈th në wiik ku në pɛ̈i yiic ke kuany COVID-19 cök
- kuɔɔny bïnë pïïr waar, cït mɛn de mïïth wääc yiic, kä bake yaa looi në guɔ̈pdu ku kiɛ̈ɛ̈m de nhom.
Naa nɔŋ kä ye tuaany nyuɔɔth kë dït cïkë looi në pïïrdu yic, ke yïn lë bï yïïn tuɔɔc tënë kɔc nyic luɔi wɛ̈lɛ̈/ka tënë ɣän ke cökpiny bï yïïn kuɔɔny ba kä kuun ye tuaany nyuɔɔth mac ku bïkë yi kuɔɔny ba pial.
Ba pial tënë COVID bääric
Thɛɛr ke pial aye wuɔ̈ɔ̈c tënë ayï raan ku kä kuun ye tuaany nyuɔɔth aalë bïkë wuɔ̈ɔ̈c të cïnë thaar lɔ. Kɔc juëc aye pial në piɛ̈ kaa 3 agut cï 4 yiic. Naa cak tɔ̈u, ke kɔc kɔ̈k, kä ye tuaany nyuɔɔth acïï lë bïkë dac jäl.
Gël rɔt në COVID bääric
Kueer pieth bï yïn rɔt gël në COVID bääric ee ba rɔt gël ba cïï tuaany.
Ba rëër ke yïn nyic käke yee mɛnë ke wum duɔ̈ɔ̈n de COVID-19 alë bï yïïn kuɔɔny ba cïï tuaany në COVID-19 ku gël yïïn ba cïï tuaany arëët. Kɔc WHO cïkë wum aacïï COVID bäär ye dac lueel naa thööŋë keek kenë kɔc WHO këcë keek wum.
Kë cï Akuma looi
Ke kuany tooc cök në pɛɛi nïn 1 Pɛɛi de Dhoŋuan 2022 tënë Akutnhom de Pial ku Tïït de Nyin de Kɔc cï Ŋuɛ̈ɛ̈n, on Mark Butler MP, Raan yen Muk Akutnhom cï Kuany de Pial, Tïït de Nyin de Kɔc cï Ŋuɛ̈ɛ̈n ku käke Pol acï thiëc ku ka bï jam në biäk de COVID bääric ku kɔc cï tuaany de COVID-19 ke bɛɛr dɔm.
Kuen kë cï lueel ke cenë akër.
Wël juëc
- Bï yïïn kuɔɔny në COVID bääric
- Ba kä ye tuaany de COVID-19 ŋot ke lɔtueŋ nyuɔɔth deetiic ku COVID bääric
- Royal Australian College of General Practitioners, Käke raan tuaany: Ba kä ye tuaany de COVID-19 ŋot ke lɔtueŋ nyuɔɔth mac
- National Clinical Evidence Taskforce COVID-19, Kuɛɛr ye kɔc dɔk ke paan de Australia tënë kɔc tïïtë ke nyïn paanakïm në COVID-19.