COVID-19 cómmonde
COVID-19 óiyede coronavirus, SARS-CoV-2 yé foida goijjéde ocúk. Hodún manúic ót mazé yaán é hálka bearam foida goré, ar hodún manúic ot mazé yaán é hora bearam ar mout foida goré.
COVID-19 alamot ókkol
COVID-19 ola becí bák manúic é seróf hálka alamot ókkol tojuruba goréde. Hían óre tuñár niyomi bicbetár dabai loi elaj goáza.
Tuñár alamot ókkol óre cek goró
| Aám alamot ókkol | Hom aám alamot ókkol | Hora alamot ókkol |
|---|---|---|
|
zor yáto usol gormi |
matá hoñorani ókkol |
niyác félaite mockil |
| becí hóran laga | golar bic | háil uñth ókkol yáto muk |
| hañcáni - honótte leththua ola | hálka baçí niyác | sínat bic yáto saf |
| mozahoza ar/yá háñir-bac or hárani | gusso yá girár bic ókkol | thándha ar thenáiya, yá dúuicca ar sitara, sám |
| mozahoza ar/yá háñir-bac or hárani | cíyoinna nak | behúñc yáto dhúlifora |
| mozahoza ar/yá háñir-bac or hárani | hafani | biyúla óizaa |
| mozahoza ar/yá háñir-bac or hárani | óiccani/bumi | tán faite mockil óizaa |
| mozahoza ar/yá háñir-bac or hárani | lamani | pecáb hom yáto notáka |
Zodi tuñáttu wooror hora alamot ókko honó ekkán táke, 000 ré héhon koól goró. Phún saloiya ré hoóde ki tuñáttu hora alomot ókkol ola COVID-19 asé, ar de ki tuñáttu zorurot óiye tuñár hañsé ekkán ambulance difeçá.
Zodi tuñúi English nozanó, 'ambulance' mago ar lain ot táikko ekzon buzáidoiyar aroz goríbolla.
Tuñár theés pozítiv ói baade zodi tuñáttu alamot ókkol 6 háftar beec deri táke, toíle tuñár sehéti hédmot zuhar gorídoiya loi hotá hoó.
Tuñár nizoré ar oinno zon oré keén gorí basaibá
COVID-19 or fóilani ré homoon ot beggún é ham or ekkán híssa loifare. Oinno zon oré ar tuñár nizoré basaibólla, tuñáttu:
- bálá jisími sófáyir amól goróonsá
- jisími duré táka ar oinno zon ottú 1.5 mitár duré tákar amól goróonsá
- ekkán másk findóonsá
- theés goróonsá ar zoruri óile zuda tákóonsá.
COVIDSafe tákar babote becí gorí zanilo.
Tuñár nizoré, tuñár fémili ar tuñár sómaj óre COVID-19 óttu basaibólla sóbse bála torika óiyede véksin mariféloon.
Beec hótorat aséde manúic
Hodún manúic becí ocúkkya bonitfare, zodi hítarattú COVID-19 óile. Beec hótorat asé manúic ot cáamel asé:
- beec burá manúic
- manúic zaráttú sehéti mosóla ókkol ehónó asé
- Aboriginal adde Torres Strait Islander manúic
- maazuri ola manúic.
Theés goríféloon
Zodi tuñáttu COVID-19 or honó alamot ókkol táke, hálka óile uddá, zeddúr joldi faro theés gorífélo. COVID-19 sóñore dóra hóon maáni tuñár dustó ókkol, fémili ar tuñár sómaj ot váires gúar fóilani ré rukíte tuñúi modot gorífaribá.
Eçé 2 kisím or theés asé ziín é tuñáre deháibo tuñáttu COVID-19 aséne:
- polymerase sílsilaola uzanbaáni (seróf háñçi-zaani yáto salai-zaani COVID-19 theés goróoni kiliník ókkol ot aséde)
- joldi antigen theés ókkol (aám báfe RAT hói icára goráza).
Joldi antigen theés ókkol óre tuñúi onláin, bazu suparmarkét ókkol, kúñsara duwan ókkol ar tel or esticén ókkol óttu húsusi estemal ollá kinifaribá.
Zodi tuñáttu COVID-19 alamot ókkol táke, tuñúi oggúa maana theés gorífaribá ekkán háñçi-zaani yáto salai-zaani COVID-19 theés goróoni kiník ot.
Reayoti kaádh dóroiya ókkol ólla maana joldi antigen theés ókkol
Joldi antigen theés ókkol tuñúi lootfaiba, zodi tuñáttu Commonwealth reayoti kaádh ókkol iín honó ekkán táke:
- Commonwealth Seniors Health kaádh
- Department of Veteran's Affairs Cúnali, Dóla yáto Hoñla Rong Kaádh
- Health Care kaádh
- Low Income Health Kaádh
- Pensioner Concession Kaádh.
Córika óiya sómaji fármesi ókkol óttu 3 mac ór bútore tuñúi 10 wá fuijjonto joldi antigen theés ókkol tuñúi lootfaiba (beec ot 1 mac ót 5 wá).
Hoñótte theés gorá forede
Tuñáttu oggúa COVID-19 theés gorá foribó zodi:
- tuñáttu COVID-19 alamot ókkol táke
- tuñúi dhákor talluk óiyo theés pozítiv óiyede kiyórloi
- tuñáre hían goríbólla mocwara diyyé ekzon sehéti mahér, yáto tuñár mokami estéit yáto teritorir sehét dipármen é
- tuñúi eskul ot yát ham ot zoo zéçe COVID-19 nozordari gorár program óiye.
Tuñúi ekzon dhákor talluk, zodi tuñúi:
- tuñúi theés pozítiv óiyede honó manúic or ekhí gór ot táko
- tuñúi 4 góntha yáto híattu deri háçaiyó honózon loi zarttú gór ot, sehét yáto buráburir saásitar gorar mahóul ot COVID-19 asé
- tuñáre estéit yáto teritorir sehét dipármen é hoiyéde ki tuñú ekzon dhákor talluk.
COVID-19 ola manúic or dhákor talluk ókkol ólla nize-judatáka ar theés gorár zoruriyat or darmudar tuñúi tákoode estéit yáto teritorir wore. Zodi tuñúi COVID-19 ola kiyór ekzon dhákor talluk, toóile tuñár wore ki rul ókkol jari óibode saibólla tuñár estéit yáto teritorir sehét dhipármen wébsait ot gólisoó.
Theés or baade
Tuñúi theés gorífélai montor, tuñár notija aiyé fuijjonto tuñáttu gór ot zuda táka foribó. Zodi tuñár theés negétiv aiyé, tuñáttu zuda táka noforibó.
COVID-19 ólla theés gorá cómmonde becí gorí zanilo.
Tuñár theés pozítiv óile tuñáttu ki gorár asé
Zodi COVID-19 ólla tuñár theés pozítiv aiyé, tuñáttu héhon gór ot zuda táka foribó.
Zodi tuñáre theés gorá giyyéde ekkán háñçi-zaani yáto salai-zaani theés goróoni kiliník ot, toóile mokami sehét dipármen é tuñáre talluk goríbó.
Zodi tuñúi oggúa joldi antigen theés gór ot loizo, tuñár mokami sehéti zimmadar oré hoó taáke hárttú modot lagede hítara tuwat táki farefán. Ekkán COVID-19 pozítiv mamela hísafe doftór goríbólla tuñár mokami sehéti mocwara mainno.
COVID-19 ola manúic or dhákor talluk ókkol ólla nize-judatáka ar theés gorár zoruriyat or darmudar tuñúi tákoode estéit yáto teritorir wore. Zodi tuñúi COVID-19 ola kiyór ekzon dhákor talluk, toóile tuñár wore ki rul ókkol jari óibode saibólla tuñár estéit yáto teritorir sehét dhipármen wébsait ot gólisoó.
COVID-19 véksinmara
Zodi tuñáttu COVID-19 accíl, ar céfa óigiyó, toóile tuñáttu ehónó tuñár COVID-19 véksin sárme foijjal loonsá taáke tuñár COVID-19 véksin marar abostá ‘torutaza’ tákibolla.
Yaán wosíyot gorá giyyéde ki manúic zará COVID-19 óttu céfa óiye, biyaram e asór sárme 3 mac baade hístara nizor véksin or sárme foijjal loonsá.
Zuda táka
Zuda táka maáni:
- gór ot táka - ham ot yáto eskul ot nozaiyó, umumi zaga ókkol ót nozaiyó, ar umumi usíla , teksí ókkol yáto cíyarjja garí loi sófor nogoijjó.
Tuñár gór ot tuñáttu oinno manúic loi juda táka foribó. Oinno manúic óttu duré, alog, boiyar góla-neela goréde kamérat táko.
Zodi tuñúi oggúa alog kamérat zuda táki nofaríle, tuñáttu:
- gór ot cíyari zaga ókkol óttu duré táka foribó zeddúr faro
- cíyari zaga bái zaite ekkán másk findá foribó
- tuñúi súiyo dé honó zaga ré fusá foribó
- zodi faro, alog gusólhana estemal goró zián kiyé estemal nogoré. Zodi tuñár gusólhána cíyar goríle, tuñúi súwóode zaga ókkol fusífélo ar dánna bon thaththit faní dhálido
- gorba ré tuñár gór ot gólito nodiyó, hítara dorhari daktori yáto zaati hédmot yá hánggami hédmot derdde noóile
- Hár bazu mal ókkol adde oinno zoruri sáman ókkol óre gór ot barái diyabo.
Manúic zará hámicá tuñár fúñáti tuñár gór ot táke hítara héçe tákifaribó zodi hítara ei thaim ot mazé oinno honó zagat táki nofaré.
COVID-19 or becí bák mamela ókkol óre gór ot entezam goráza - háas gorí véksin maijja manúic ót mazé. Tuñúi ki goróonsáde ar ki acá goróonsá de hían cómmonde beec gorí foró:
Dud-hábáni zodi tuñáttu COVID-19 táke
Zodi tunáttu kafí aram lage, toóile dud-hábáni zari rákíaribá. Antibodi ókkol tuñáttu tuñár fuwar hañsé fargorái diyaza.
Zodi tuñáttu sinta lager, yáto súwal ókkol asé, toíle tuñúi Breastfeeding Helpline oré koól gorífaribá. Modotlain gúa háftaye 7 din, 24 góntha kúla táke.
Zodi tuñáttu ekzon buzáidoiya lage, Translating and Interpreting Service óre 131 450 ot koól goró, ar hítarattú mago Breastfeeding Helpline loi teliphún goríbólla.
Zodi tuñár fuwa ttú COVID-19 táke
Tuñár fuwa ttú COVID-19 óre foriso gorázoon gán tuñár ar tuñár fémilir sintar hotá óitfare. Fuwain ókkol COVID-19 loi horá ocúkkya bonede hían becí hom. Becí bák fuwain dóttu alamot ókkol hálka tákede yáto ekbere notáke.
Tuñár fuwar alamot ókkol or babote tuñáttu sinta lagilé, zeddúr hára faro tuñár daktor loi talluk goró.
Zodi tuñár fuwa ttú hora alamot ókkol deházar, toíle 000 ré héhon koól goró. Zodi tuñúi English nozanó, 'ambulance' mago ar lain ot táikko ekzon buzáidoiya ré magibólla.
COVID-19 gallua elaj ókkol
COVID-19 gallua elaj ókkol ekkán ekteyar boro manúic or hálka yáto mazíla COVID-19 óre elaj goríbólla. Iín hodún dabai ókkol ziín óre bori yáto kepsúl ókkol hísafe luaza.
COVID-19 gallua elaj ókkol beggú ólla munaséb noó. Tuñúi híin faibade seróf zodi tuñáttu daktor or sílip táke.
COVID-19 or elajgorá cómmonde beec talac goró.
Hoçé modot faibar asé
Tuñáttu COVID-19 or theés pozítiv óile ki gorár aséde hían or babote National Coronavirus Helpline é maalumat ar mocwara de. Lain ibá dine 24 góntha, háftaye 7 din salu táke.
Zodi tuñáttu ekzon buzáidoiya lage, National Coronavirus Helpline óre koól goró ar basó ekteyar 8 .
Foicáhorir modot
Foicáhorir modot asé zodi tuñáttu hían lage. Gólisoó Services Australia ar sibo ‘Translate’ tuñár zuban ot maalumat tuwaibólla.
Jisími ar demagi sehéti modot
Zodi tuñáttu Medicare kaádh táke, toíle tuñúi phún yáto video loi sehéti hédmot ókkol faibar kabel óitfaro.
Zodi tuñúi COVID-19 loi hora demagi sehéti mosóla ókkol tojuruba gorór, toíle tuñúi demagi sehét or battí boiçók ókkol faiba.
Phún ot sehéti hédmot or epóinmen loibollá ar demagi sehét or boiçók ókkol lootfaibollá, tuñár sehéti hédmot zuhar gorídoiya ré koól goró.
Zodi tuñáttu ehón modot lage
Zodi tuñáttu ehón modot lage, héçe demagi sehéti hédmot ókkol ór oggúa sílsila asé zaré tuñúi koól gorífaribá:
Górgua horahorir zoriya zodi tuñúi gór ot maháfuz aséfán nolagilé, tuñár estéit yáto teritorit polis oré talluk goró yáto koól goró 1800 RESPECT (1800 737 732).
TIS National é tuñáre hédmot ókkol iín loi rabeta gorí difare tuñáttu torjoma goróiya lagilé.
